සුන්දර කවිකමින් සුසැදි ‘එදා එහෙම දවසක්‘

චමත්ක කවීන් යනු විවිධ වූ කලා ක්ෂේත්රය තුළ ස්වකීය පා සලකුණු සටහන් කරමින් දිගු ගමනක් යන්නට වෙර දරන්නෙකි. තවමත් ළමා වියේ පසු වුනද චමත්ක ගේ යම් යම් නිර්මාණ අපට ඉඟි කරනුයේ අනාගතයේ දිනෙක ඔහු ස්වකීය කලා හැකියාවන් මගින් මේ බිම මත ස්ව අනන්යතාවයක් සලකුණු කරන්නට දිගු ගමනක් යන්නෙකු ලෙසය.

චමත්ක කවීන් මුලින් ම කාව්යකරණයට පිවිසෙන්නේ ස්වකීය ළමා අවදියේ රචනා කරනු ලැබූ කාව්ය එකතුවක් පළකිරීම සමගින් ය. ඒ දඬු පාළම යැයි නම් ලද එම කෘතිය චමත්කගේ වයසේ දරුවෙක් තුළ සාමාන්ය වශයෙන් පෙන්නුම් කරන පරිකල්පනයට මදක් ඔබ්බෙන් වූ පරිකල්පනයකින් යුක්තව රචනා කර තිබුණු කවි කිහිපයකින් ම සුසැදී තිබුණි. පසුගිය දිනක එළිදක්වන ලද එදා එහෙම දවසක් ඔහුගේ සාහිත්ය‍ නිර්මාණකරනයේ දෙවන කාව්යමය උත්සහයයි.

තිඹිරිගෙයි සිට සුසානය දක්වා සාමාන්ය මිනිසෙක් මුහුණදෙන අත්දැකීම් සම්භාරයකි. කවියෙක් එවන් මිනිසෙක්ගෙන් වෙනස් වන්නේ ඔහු අත්දකින දෑ නව්යය වූත් අපූර්ව වූත් අයුරින් පරිකල්පනය කරමින් කවි නිර්මාණය කිරීම මගින් ය. චමත්ක ද කුඩා දරුවෙක් වුව එවන් පරිකල්පනයක හිමි කරුවෙකි.

‘‘වේවැල් කසාය ද හීන් ටොක්ක ද
කම් නැත
සිප් දුන් ගුරු දෙගුරු ඔවදන් ද
නිම් නැත
එන්න ද එපා ද අයියණ්ඩියේ
ඔය සරසවි පියස්සට
ආවොතින් කන්නට වේවි ද
තැලූම් ඔය තරමට ම’’

සරසවි තැළුම යනුවෙන් දක්වා ඇති උක්ත කවි පෙළ චමත්කගේ අතින් නිමැවුණු වඩාත් අපූර්ව කවියක් සේ හැෙඟයි. නූතන සරසවි සිසුවාගේ ෙඛිදනීය ඉරණම දිනපතා අපි රූපවාහිනියෙන් දකින්නෙමු. උද්ඝෝෂන හමුවේ ලැබෙන ජලප්රහාර කඳුළු ගෑස් පමණක් නොව බැටන් ප්රහාර ද නිදහස් අධ්යාපන වරප්රසාදය විඳින්නට සරසවි යන සිසුවාගේ පොදු උරුමයන් බවට පත්ව ඇති සමාජයක් දැන් දැන් නිර්මාණය වෙමින් පවතියි. අනාගතයේ දිනෙක චමත්කලා ද පා තැබිය යුත්තේ මෙවන් සරසවියකට ද යන්න චමත්ක සීරුවෙන් සිය කවිය මගින් ප්රශ්න කරයි. එක් පසෙකින් ඒ පැනය මගින් නූතනයේ පාසැල් පද්ධතියේ අධ්යාපනය ලබන චමත්කලාගේ පරපුර ම නගන පැනයකැයි පැවසීමෙහි ද සදොසක් නැත. සංක්ෂිප්තව නගන උක්ත කවිය මගින් සමස්ථ සමාජ ප්රවාහය තූළ සරසවි සිසුන් විදින කටුකර ඉරණම මෙන් ම අනෙක් පසින් අනාගත පරපුරේ අකුරු උරුමයේ අවිනිශ්චිතතාවය ද මනාව පිළිබිඹු වෙයි.

හදවත නැතිවෙලා යන කවි පෙළ ද එදා එහෙමත් දවසක් කෘතියේ ඇති අපූර්ව කවියකැයි පැවසිය හැකිය.

‘‘ටිකකට කලියෙන් උඹත් එක්ක
රංඩු සරුවල් කරපු අර ඉලන්දාරියා
මෙතනින් යන ගමන්
වැව මැදට විසික්කා කොලා දුවේ
අරහෙම කියාගෙන
‘මට එපා උඹෙි හදවත’’

චමත්ක ගරහණය කර ගන්නේ සාමාන්ය සංසිද්ධියකි. ඒ වැව රවුමේ සිය පියා සමගින් යන අතර ඔහු මුහුණ දුන්නකි. වැව රවුමේ කතා බස් කරමින් උන් පෙම් යුවලක් අතර විරසකයක් ඔහු නෙත ගැටෙයි. පෙම්වතා මුදුව වැවට විසි කරයි. කවියා දකින්නේ මෙයයි. ඒ බව ඔහු කවියේ පහළින් පරිකතාව තීරුවේ දක්වයි. නමුත් ඒ අනුභූතියේ පෙම්වතා විසි කරන බෞතික වස්තුව වන මුදුව යන්න චමත්ක සිය කවියේදී හදවත ලෙසින් සංකේතකරණය කරයි. හදවත වැවට විසි කිරීම යන සංකේතාර්තය තුළ බැඳීමක් බිඳ වැටීම තුළ ඇති මරණීය වේදනාව ජනනය කරන්නට කවියා සමත් වෙයි.

දිවි සූත්රය කවිය ද පැසසිය යුතු කවියකැයි හැ‍ඟන්නේ පියෙකුගේ හා පුතෙකුගේ ජීවන අභිලාශයන් පිළිබඳ කවියා දක්වන අපූර්ව ස්වරූපය හේතුවෙන් ම ය.

‘‘මම අහන්නේ පන්තියේ පාඩම
ගණිතය
තාත්තා කියන්නේ විදුලි බිලේ
ගණිතය
මම නගින්නේ පාසලේ
පඩිය
තාත්තා ගනින්නේ මාසේ
පඩිය
අපි උදේ යන්නේ
එකට
හැබැයි අපි හිතින්
දෙපොලක’’

පියා ජීවිතයේ සැබෑවට මුහුණ දෙයි. ඔහුගේ ජීවන අභිලාශය දිනෙක සිය දරුවාගේ අනාගතය සාර්ථක කිරීමයි. එහෙත් ඒ වෙනුවෙන් ඔහුට සමාජය හා ගැටෙන්නට සිදුවෙයි. ඒ ගැටුම දරුවා දකින ස්වරූපය කවියාගේ කවිකම හරහා නිර්මාණය ව ඇත්තේ අපූර්වත්වයකින් ය.

දක්ෂ කවියෙක් ට ස්වකීය කවිකම් රමණීය ලෙසින් නිමවා සහෘදාස්වාදය වෙනුවෙන් ඉදිරිපත් කරන්නට සිය කවිබස ද මනා පිටුවහලක් සපයයි. චමත්කගේ කවි බස වරෙක එවන් රමණීයාර්ථයෙන් යුක්තය. කාවේයා ්ක්ති භාවිතය තුළ පවා මනා ගැලපීමක් පවතියි

‘‘ඉහ මොලේ දාලා යන සැර
ගැලක පොත් බර
කශේරුව දුණු හැඩ
තක්සලාවේ’’

තේමාව සහෘද බද්ධ කිරීමේ දී චමත්ක වරෙක භාවිත භාෂාව ද චමත්කාරය. අනෙක් අතට සිය කවිය මගින් යම් යම් අනුභූතින් දෙස උත්ප්රාසයක් ජනිත කරන්නට ද චමත්ක උත්සහ ගනියි

‘‘විස තිබුණත් බඹර තුඬේ
නොගත්තෝ කවුරුද පැණි බිඳු
බඹර රොන්

නිවමින් පවස ගිමනේ
කවුරුද එදා නොබී ඉවත ලෑවේ
ධනපාල (මධුවිත) මුදලාලිගේ
සව්කැඳ දන්සැලේ’’

මෙවන් අපූර්ව කවි වලින් සමන්විත ‘එදා එහෙමත් දවසක්’ සැබැවින් ම අනාගතයේ කවි කෙත සුසර කරන සුහුඹුල් කවියෙක් පිළිබඳ අපට පවසයි. එය තව දුරටත් තහවුරු වන්නට නම් චමත්ක තව තවත් සතතාභ්යාසයේ නිරත විය යුතුයැයි ද පැවසිය යුතුම ය. මන්ද මෙහි ඇති යම් යම් කවි කිහිපයක කාව්ය රසය හීනව ඇති වා මෙන් ම සමහර කාව්යානුභූතින් තෝරා ගැනීම සම්බන්ධයෙන් ද දෙවරක් සිතිය යුතු යැයි සිතෙන නිර්මාණ කිහිපයක් ද මෙහි අන්තර්ගතය. ඒ කෙසේ වුවත් අද මහා කවියන් සේ කිත් කිරුළු පළඳින්නෝ ද පසුකර පැමිණ ඇත්තේ මෙවන් අවදි බැව් චමත්ක අවබෝධකර ගත යුතුය. එසේ ම ඒ අඩුපාඩු සාදා ගනිමින් නිරන්තර අභ්යාසයේ යෙදෙමින් දුර ගමනක් යන්නට චමත්කට හැකි යැයි අපි විශ්වාස කරන බවද දක්වමු.

@ ගයාන් අබේසිංහ

නමක් නැති මහ කන්ද ඔබ අප්පච්චි...

පහුගිය දවසක මහ රාත්‍රියේ මගේ ජංගමය නාද වෙනවා. ගොඩක් වෙලාවට මහ රැයේ මට ඇමතුම් එන්නෙ මගේ පන්තිවල පොඩි උන්ගෙන්. ඒ මගේ නිදහස් වෙලාවත් මං උන්ගෙ ඉගෙනීම වෙනුවෙන් වෙන් කරලා දුන්න හින්දා. මම ඇමතුම සම්බන්ධ කර ගන්නවා. අනෙක් පස ඉන්නෙ මගෙන් අකුරු කරපු සිසුවියක්. දැන් ඇය සරසවි මානවිකාවක්.

‘‘සර්... තාත්තාට හිමි සමාජ බලාධිකාරය ගැන ලියවුණ ගීතවලින් අසයිමන්ට් එකක් කරන්න වෙලා. විස්තර ටිකක් කියා දෙන්නකො“

ඇගේ ඉල්ලීම පිට මං ගීත කිහිපයක් ගැන කතා කරනවා. ඇය ඇගේ අවශ්‍යතාව ඉෂ්ට කර ගන්නවා. ඉන්පසුව ඇමතුම අවසන් වෙනවා.  ඒත්... ඒ කතාවත් එක්ක මගේ හිත තව තවත් දුර යනවා. ඇත්තට ම තාත්තා කියන්නේ මොනතරම් උතුම් කෙනෙක් ද කියන එක මං ඇස් දෙක පියාන කල්පනා කරනවා. ඊට සති කිහිපයකට කලින් ඉස්කෝලෙ අරුණැල්ල ගුවන් විදුලියේ පිය ගුණ ගීතයක් ගැන කතා කරන්න ඕන කියලා අයියගෙ දුව ඇවිත් මගෙන් ඒ ගැන විස්තර ඇහුව එකත් ඔය අතරෙ මට මතක් වෙනවා. ‘‘මේ සින්දුව ගැන තමයි මට කතා කරන්න ඕන“ එයා ඇවිත් තිබුණෙ සින්දුවකුත් තෝරගෙන.

දරු දුක උසුළා තනිව වැළපෙනා

බුදුබව පතනා

පියවරු වෙසෙනා

පූජාවේවා... පූජාවේවා !

(පද- ධර්මසිරි ගමගේ)

වචන ටික ඇහෙද්දිම පපුව හිරි වැටිලා යනවා. ධර්මසිරි ගමගේ ලියුව ඒ වචන පේළියේ අර්ථය මොනතරම් නම් ගැඹුරුද? මට මගේ තාත්තාව මතක් වෙනවා. තාත්තා තැපල් සේවකයෙක්. එයා තමයි ගමට ම ලියුම් බෙදුවෙ. මට දැනුම් තේරුම් තියෙන කාලේ තාත්තා ලියුම් බෙදුවෙ අපේ ගමේ. ඒත් මං ඉපදෙන්න කලින් තාත්තා විදපු දුක් කන්දරාව ගැන අදත් ඉදහිට අම්මා කියනවා. ඉස්සර අවුරුදු පහක් තාත්තා ලියුම් බෙදලා තිබුණෙ අපේ ගමේ ඉදන් කිලෝමීටර් පනහකටත් එහා තිබුණ පැත්තක. උදේ පාන්දර නැගිටලා ලුමාලා බයිසිකලෙන් ඒ කිලෝමීටර් ගානම ගිහිල්ලා කන්තෝරුවෙන් ලියුම් මිටිය අරන් ඒ ගමපුරාම බයිසිකලෙන් ලියුම් බෙදලා හැන්දෑවටත් පස්සෙ ආයෙමත් අර කිලෝමීටර් පනහටත් වැඩි දුර ගෙවාගෙන බයිසිකලෙන් ගෙදර ආව තාත්තා දිනපතා අවුරුදු පහක් ඒ දුක විදලා තිබුණා. ඒ එයාගේ සැපට නෙවෙයි. අපි ව ජීවත් කරන්න. ඇත්තටම තාත්තා කෙනෙක් ගේ ආදරේ ගැන වචනවලින් ලියන්න බැරි ඒ කැපකිරීම් මහමෙරකටත් වැඩි හින්දයි.

අතීතේ දවසක සාමාන්‍ය පෙළෙන් පස්සෙ අපි උසස් පෙළ කරන්න ඉගිල්ලුනාට සාමාන්‍ය පෙළ විභාගෙ පාස් කර ගන්න බැරි වුණ මගේ මිත්‍රයෙක් ජීවත් වෙන්න කුලී වැඩ කරන්න පටන් ගන්නවා. ගමේ කුලී වැඩ කරලා ජීවිතේ ගොඩ නගා ගන්න බැරි තැනදි පිටගමකට ගිහින් මොකක් හෝ රස්සාවක කරන්න මිත්‍රයා උත්සහ ගන්නවා. ඒ යන්න කලින් දවසක මාව බලලා යන්න ගෙදරට එන ඒ මිත්‍රයා මට කියන්නෙත් තාත්තා ගැන

‘‘තාත්තට වැඩ කරන්න බෑ අබේ.. මං මොකක් හරි කරලා කීයක් හරි එවන්න හිතාගෙනයි මේ යන්නෙ“

එහෙම කියලා මගෙන් සමුගෙන ගිය මිත්‍රයා අයෙ ගමට එන්නෙ ඉස්සර වගේ හිනාවේගන නෙවෙයි. මල්ශාලාවෙ වෑන් එකකිනුයි. ‘‘කුඹුරෙ වැඩ කරද්දි වක්කඩෙන් වතුර බීලා.. දොස්තරලා කියලා තිබුණෙ මී උනෙන් මැරිලා කියලයි“ මළගෙදරදි ගොඩක් අය කතා වෙනවා. ඒ අස්සෙ ඒ පුතාගෙ මිනිය දිහා ඒ තාත්තා නිහඩව බලං ඉන්නවා. අවසාන කටයුතු කරපු හැන්දෑවෙ කිලිටි වෙච්ච සුදු සරමෙනකෙදුලු පිහිදපු ඒ තාත්තා කනත්තෙ තැනක වාඩිවෙලා හැමෝම ගියාට පස්සෙ සො‍හොන් කොත දිහා බලන් උන්න හැටි මට අදටත් මැවිලා පේනවා.

පියකුගෙ දුක කියාපාන

මහදිය කද කළාවැවේ

දරු සෙනෙහස අල්ලාගෙන

රැළි නංවා හඩා වැටේ

(පද- රඹුකන සිද්ධාර්ථ හිමි)

පහුගිය දවසක මගේ සමීපතම මිතුරියකගෙ තාත්තා රෝහල්ගත කරනවා. මගේ ජීවිතේ බොහෝමයක් කඩා වැටුණු තැන්වලදි ඒ තාත්තත් දුවත් මට අප්‍රමාණව ආදරය දීලා මට නැගිටගන්න උදව් කරනවා. ඒ නිසාම ද මන්දා ‘‘ගයාන්, තාත්තා ඉස්පිරිතාලේ නැවැත්තුවා“ කියන වචන ටික ඇහෙද්දිම මටත් මහා වේදනාවක් දැනෙනවා. අවුරුදු ගානක ඉදන් පිළිකාවක් එක්ක පොර බැදුව හින්දම ද මන්දා මං රෝහලට යද්දිත් ඒ වියපත් මනුස්සයාගේ මුහුණෙ තිබුණෙ වෙහෙසකර පෙනුමක්.  ඒත් ඒ වෙහෙස මැදින් ඔහු මා එක්ක හිනාවෙන්න වෙර දරනවා. මං ඒ අතක් තදින් අල්ලා ගන්නවා. ජීවිතේ අන්තිම මොහොත බව දැන දැනත් ඔහු කතා කරන්නෙ ඔහුගේ දුව ගැන.

‘‘පුතුසෙනේ සම් මස් නහරයෙන් සිද

ඇට සොයා ගොස් ඇට තුළට වැද

ඇට මිදුළු තුළ රදා පවතියි

දුක් දේ නිබන්දා“

( පද- සරත්චන්ද්‍ර- සිංහබාහු පිටපත)

ඊටත් සතියකට පස්සෙ ඒ තාත්තා සදහටම ඇස් පියා ගන්නවා. ආදාහනයට මට යා ගන්න බැරි වෙනවා. ඒ නැගිටගන්න බැරි තරමට ම මම අසනීප වීම නිසා. ආදාහනයෙන් සතිදෙකකට පස්සෙ මගේ මිතුරිය මං බලන්න එනවා. ඇගේ ඇස් කදුලුවලට ම පෙගිලා. මට මොනවා කියන්න ද කියලා හිතා ගන්න බැහැ. ඇය කතා කරනවා. ‘‘මං තාත්තා වෙනුවෙන් මට පුලුවන් හැමදේම කරා. පින් දුන්නා. ඒත් මට තාත්තා නැතිව ඒ ගෙදර තවත් ඉන්න බෑ ගයාන්. මං ලබන සතියෙ ලංකාවෙන් යනවා. “ ඇය එහෙම කියනවා. ඇත්තට ම තාත්තාගේ ආදරේ මොනතරම් නම් අපිව ජීවත් කරන්න වෙහෙසවෙනවා ද? මේ ඔක්කම සිදුවීම් අතරේ මට එහෙම හිතෙනවා.

සියක් උල්පත් මවා

නිසලව ම හිදිනා

නමක් නැති මහ කන්ද ඔබ

අප්පච්චි...

(පද- ධම්මික බණ්ඩාර)

ඇත්තටම තාත්තෙක් කියන්නෙ හැමදේම දරාගෙන ඉන්න මහා කන්දක් ම තමයි.

@ ගයාන් අබේසිංහ

බැලූම් මාමාගෙන් ඉගෙන ගනිමු ද?

මීට ටික දවසකට කලින් නගරයේ එක්තරා ජාතික පාසලක් ළඟ දි කහ ඉර මාරුවෙන්න බැරිව හුඟක් වෙලා අසරණ ව බලා උන්න ඇස් දෙකම අන්ධ වයසක ආච්චි කෙනෙක් මං දැක්කා. හොදම කාරණය තමයි මේ වෙලාවෙ අර පාසලේ ඉගෙන ගන්න දහස් ගාණක් ළමයි මේ ආච්චිව පහු කරගෙන හිනාවෙවී පාර මාරුවෙමින් උන්නත් එක ම ළමයෙක්වත් ආච්චිට උදවු කළේ නැති එක. ඒ ආච්චි බොහොම වැරහැලි වෙච්චි ඇඳුමක් ඇ`දගෙනයි හිටියෙ. ඒ වගේ ම මම දැක්ක හැටියට ඇගේ ශරීරය මොකද්දෝ ලොකු ව්‍යාධියක් නිසා අසාමාන්‍ය විදියට විකෘති වෙලයි තිබුණෙ. බොහෝමයක් ළමයි මේ ආච්චි ළඟින් ගියේ පිළිකුලෙන් ඒ ආච්චි දිහා බලමිනුයි. මට ඇත්තටම ඒ මොහොතෙ හිතුණ එක ම සිතුවිල්ල තමයි මේ විදියට අර අසරණ වෙලා ඉන්න වයසක ආච්චි දිහා නොබලා ම තමන්ගේ ගමන යන්න වෙහෙසෙන මේ ළමයි අතරෙ අනාගතේ දොස්තරවරු, ඉංජිනේරුවො, ගුරුවරු විතරක් නෙවෙයි තවත් මහා විශාල උගත්කම්වලින් පිරුණ මිනිස්සු සහ ලොකු ලොකු තානාන්තරවලට යන අය ඉන්නවා නේ ද කියන එක. ඇත්තට ම මේ අයගෙ දෙමවුපියෝත් දවසක මේ විදියට වයසට ගිය දවසට මේ දරුවො තමන් ගේ දෙමවුපියන්ව ආදරෙන් රැුක බලා ගනියිද කියන ප‍්‍රශ්නය හිතට ආවෙ නිරායාසයෙන් ම යි.

ඇත්තටම සාක්ෂරතාවය අතින් ඉහල ම සුදුසුකම් සපිරුව රටක් හැටියට අපි කොයි තරම් නම් ආඩම්බර වෙනව ද? ඒත් සාක්ෂරතාවය සහ අධ්‍යාපනය ලැබුව පමණින් අපිට සතුටු වෙන්න පුලූවන් ද? ලංකාවෙ බොහෝමයක් පාසල් ශිෂ්‍ය ප‍්‍රජාව විතරක් නෙවෙයි සමාජයේ වාසය කරන අයත් මෙන්න මේ කාරණයෙ දි උත්තර දෙන්න ගියහම අසරණ වෙනවා. හේතුව උගත්කම තිබුණ පමණින් ම කෙනෙක් ට වටිනාකමක් ලැබෙන්නෙ නැති නිසා. භාහිර සුන්දරත්වය ආටෝපය පොත පතින් ලද සිද්ධාන්තමය දැනුමින් විතරක් මනුෂ්‍යයෙක් වෙන්න බැහැ කියල ලංකාවෙ බොහෝමයක් දෙනෙක් දන්නේ නැහැ.
මේ කාරණය මෙහෙම ලියද්දි මට මං කොහෙන් හෝ ඇහුව පුංචි කතාවක් මතක් වුණා. ඒ නිසා මං වෙනස් පාරෙන් එන හැමෝම වෙනුවෙන් මේ ලස්සන ඒත් වැදගත් පනිවිඩයක් දෙන මේ කතන්දරය ලියා තියන්න හිතුවා.

එක්තරා පාසලක් ළඟ බැලූන් විකුණන බැලූන් මාමා කෙනෙක් උන්නා. මේ බැලූම් මාමා හැමදාම පාසල ඇරෙන වෙලාවට තමන් ගෙ බැලූම් ටික අරගෙන ඇවිත් පාසලේ ගේට්ටුව ගාව තියාගෙන විකුණනවා. මේ බැලූම් මාමාගෙන් බැලූම් ගන්න පුංචි ළමයි හැමදාම පොරකනවා. මොකද? මේ බැලූම් මාමා ගාව තිබුණා හයිඩ‍්‍රජන් පුරවන මැෂින් එකක්. ඉතින් මාමා තමන්ගෙ බැලූම් වලට හයිඩ‍්‍රජන් පුරවලා දුන්නම ළමයි ඒ බැලූම් වල තමන් ගෙ නම ගහල උඩට යවනවා. මේ හින්දම හැමදාම ඉස්කෝලෙ ඇරුණ ගමන් ළමයි ගේට්ටුව ගාවට දුවගෙන එන්නෙ අර බැලූම් මාමා ගෙන් බැලූම් අරගන්නයි.

දවසක් එක පුංචි ගෑණු ළමයෙක් පාසල ඇරිලා පරක්කුවෙලා දුවගෙන එනවා බැලූමක් මිලදී ගන්න. ඒත් ඒ වෙනකොට බැලූම් මාමාගෙ ළඟ තිබුණ පාට පාට බැලූම් ඔක්කොම විකිණිලා ඉවරයි. ලස්සන ලස්සන රතු, නිල්, කොල, දම්, කහ, රෝස වගේ පාට පාට බැලූම් තමයි මේ මාමා විකුණන්නේ. ඒත් මේ පුංචි ගෑණු ළමයා එනකොට අර ලස්සන බැලූම් ඔක්කොම විකිනිලා කලූපාට බැලූම් දෙක තුනක් විතරක්  මාමා ගෙ අතේ ඉතුරු වෙලා තිබුණා. මාමා ගෙ ළඟට කිට්ටු උන අර පුංචි ගැණු දරුවා අහනවා.

‘‘මාමෙ වෙන පාට බැලූම් නැද්ද?’’ කියලා

‘‘නෑ පුතේ මේ කලූ පාට බැලූම් විතරයි ඉතුරු වෙලා තියෙන්නෙ’’ මාමා උත්තර දෙනවා.

ළමයා හරි දුකෙන් වගේ ඊට පස්සෙ අහනවා.
‘‘මාමෙ අර පාට පාට බැලූම් වගේ මේ කලූපාට බැලූමත් උඩ යනව ද?’’ කියලා

මාමාට දරුව ගෙ හිතේ තියෙන දේ තේරෙනවා. දරුව විස්වාස කරන්නෙ කලූපාට බැලූම කැතයි කියලයි. ඒ වගේ ම කැත නිසා බැලූම උඩ යන්නෙ නැතිවෙයි කියලයි කියන කාරණය මාමා තේරුම් ගන්නවා. මේ පුංචි දැරිවිට ජීවිතේ ගැන ගැඹුරු පාඩමක් සරලව කියා දෙන්න ඒ සුදුසුම වෙලාව කියල මාමා තේරුම් ගන්නවා. වට පිට බලද්දි මාමා දැක්ක ඒ වෙලාවෙ එතන උන්න ලස්සන පාට පාට බැලූමක් මිලදී ගත්ත තව පුංචි දරුවෙක්. මාමා මේ පුංචි දරුවගෙන් මොහොතකට ඒ බැලූම ඉල්ල ගෙන ඒ බැලූමෙ හුළං අයින් කරල කටින් හුළං පිඹලා අතෑරියා. ලස්සන උනත් දැන් ඒ බැලූම උඩ ගියේ නෑ. බිමට වැටුනා. දැන් අර කලූපාට බැලූමත් මාමා අතෑරලා පෙන්නුවා. ඒ බැලූම උඩ ගියා.

දැරිවි තේරුම් ගත්තා බැලූම උඩ යන්නෙ භාහිර පාට පාට සුන්දරත්වය නිසා නෙවෙයි. ඇතුලෙ පුරවලා තියෙන වාතයේ විශේෂත්වය නිසාය කියලා. පුංචි දැරිවිට මාමා ඒ විදියට ලස්සන පාඩමක් උගැන්නුවා. ඒ තමයි කෙනෙක් ඉහළ යන්නෙ එයාගේ භාහිර ස්වරූපය හෝ ලස්සන නිසා නොවෙයි එයාගෙ අභ්‍යන්තරයෙ තියෙන වටිනාකම් නිසාය කියන එක.

ඉතින් දැන් ඔයාටත් හිතන්න දෙයක් තියෙනවා නේද?  භාහිර සුන්දරත්වය නෙවෙයි නේද දවසක අනාගතේ දි ඔයාට ඉහළ තැනකට යන්න අවශ්‍ය වෙන්නෙ. දවසක මනුෂ්‍යත්වයෙන් යුක්තව ඉහළට යන්න වැදගත් වෙන්නෙ අභ්‍යන්තර සුන්දරත්වය නේද? කල්පනා කරලා බලන්න නිකම් ඉන්න වෙලාවක ඔයාට මේ පුංචි කතාව ඒ ගැන හිතන්න වෙනස් පාරක් පෙන්වයි. එහෙම නම් අමේ සතිය පුරාවට ම ඔය ගැන හිතන්න කියලා මං සමුගන්නවා.

@ ගයාන් අබේසිංහ

අයිතිවාසිකම් සුරක්ෂිත රටක අනාගතය ද සුබවාදී වනු ඇත.

මහපොළොව මත යහපත් ජීවිතයක් ගත කිරීම උදෙසා මිනිසාට අත්විය යුතු අයිතීන් මානව අයිතිවාසිකම් ලෙසින් සරලව අර්ථකතනය කළ හැකිය. එහෙත් ඒ අයිතීන් මේ ආකාරයෙන් විය යුතුයැයි නිශ්චිත නිර්වචනයක් අද වන විටත් පොදුවේ පිළිගන්නා තත්ත්වයකට පැමිණ නැත. අතීතයේ පටන් අද දක්වා මානව අයිතිවාසිකම් යනු කුමක්ද යන්න පිලිබඳ විවිධ අර්ථ නිර්වචකයන් විසින් නේක විධ අයුරින් නිර්වචනය කරමින් පවතියි. විකිපීඩියා නිදහස් විශ්වකෝෂයට අනුව ගත් කළ ‘‘රටක නීතියෙන් සහ අන්තර්ජාතික නීතිය මගින් නෛතික අයිතිවාසිකම් ලෙස නිරතුරුව පිළිිගැනෙන සදාචාරත්මක ප‍්‍රතිපත්තීන් මානව හිමිකම් හෙවත් මානව අයිතිවාසිකම් නම්වේ. කොළොම්බියානු සරසවිය හඳුන්වාදුන් විශ්ව කෝෂයට අනුව මානව හිමිකම් යනු මිනිසුන් වීම නිසා ලැබෙන්නා වු අයිතින් වන අතර ඒවා සිවිල් දේශපාලන සංස්කෘතික හා ආර්ථික අයිතින් වන අතර මේවා මනුෂයාගේ ගෞරවය මත රදාපවතී. මහත්මා ගාන්ධි තුමන් විසින් පවසා ඇති පරිදි මානව අයිතිවාසිකම් යනු යුතුකම්ය. කෙසේ වුවත් මානව අයිතිවාසිකම් යන්න සඳහා යම් පුලූල් ආකාරයක පොදු නිර්චනයක් ලෙසින් අපට මෙලෙස නිර්වචනයක් ඉදිරිපත් කළ හැකි ය. කිසියම් ජනවාර්ගිකත්වයක්, ස්ත‍්‍රී පුරුෂභේදයක්, ජාතියක්, ආගමක්, සමාජ පන්තියක්, කුලයක් හෝ  ප‍්‍රාදේශිකත්වයක් වැනි විෂමතාවලින් තොරව ලෝකය තුළ සිටින  සෑම මිනිසකුටම පොදුවේ තිබිය යුතු බවට පිළිගනු ලබන අයිතිවාසිකම් මානව අයිතිවාසිකම් වේ යන්නය.

මානව අයිතිවාසිකම් බිහිවීම පිළිබඳ තොරතුරු සොයා ඉතිහාසය පිළිබඳ කරන ගවේෂණයක් තුළ අපට වටහා ගත හැකිවෙන මූලික ම කරුණ වන්නේ නූතන රාජ්‍ය ක‍්‍රමය බිහිවීමට පෙර මානව සමාජය තුළ පොදුවේ පිළිගත් කොන්දේසියක් හෝ අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ එකඟතාවක් පැවැතී නොමැති බවය. ඒ සෑම තැනකම දැකිය හැක්කේ වරප‍්‍රසාදලාභීන් කණ්ඩායමක් විසින් භුක්තිවිඳින වරප‍්‍රසාද පමණි. ඒවා පොදුවේ සෑම පුද්ගලයෙක්ටම උරුම වූ දෑ නොව බලය, ධනය, කුලය, පුරුෂාධිපත්‍ය වැනි සාදක මගින් සීමාකාරී වූ අතළොස්සක් දෙනා භුක්තිවිඳින ලද දෑ ය. නමුත් මේ තත්ත්වය වෙනස්වන්නේ නූතන රාජ්‍යන් බිහිවීමත් සමඟින්ය. 1948 වර්ෂයේ දෙසැම්බර් 10 දින එක්සත් ජාතීන්ගේ මහ සභාව විසින් ‘මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප‍්‍රකාශනය’ පිළිගනු ලැබූ අතර එතැන් පටන් සෑම වර්ෂයකම දෙසැම්බර් 10 වන දිනය ජාත්‍යන්තර මානව හිමිකම් දිනය ලෙසින් නම්කර ඇත. එක්සත් ජාතීන් විසින් සම්මත කරන ලද එම මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව ප‍්‍රකාශනයේ ප‍්‍රස්තාවනාව තුළ මෙසේ දක්වා ඇත.

”ලෝකයේ නිදහස, යුක්තිය සහ සාමය යන මේවායේ පදනම මිනිස් පවුලේ සියලූ දෙනාගේම සහජ ගරුත්ව හා අන්සතු කළ නොහැකි වූ සම අයිතිවාසිකම් පිළිගැනීම වේ.”

එහි සරල අර්ථය නම් මානව අයිතිවාසිකම් කිසිදු කොන්දේසියකින් තොරව ලෝකයේ සෑම මිනිසෙකුටම පොදු බවයි. එය රටින් රටට, ප‍්‍රදේශයෙන් ප‍්‍රදේශයට, ආගමික වශයෙන් හෝ ස්ත‍්‍රී පුරුෂ භේදයකින් තොරව පොදුවේ භුක්තිවිඳිය හැකිය. ජනවාර්ගිකත්වය කවරක් ද යන්න හෝ කුලය වැනි සාදක එයට කිසිලෙසකින් බලපෑමක් නොකරයි. ලොව කොතැනක කොයි ලෙසින් ජීවත් වුව ද සෑම මනුෂ්‍යයෙකුගේ ම හැසිරීම් අවශ්‍යතාවයන් සහ ජීවන තත්ත්වයන් එක හා සමාන වන බැවින් පොදුවේ ඔවුන් භුක්තිවිඳිය යුතු අවශ්‍යතා ද එක හා සමාන විය යුතුය යන කරුණ සැලකූ විට ලෝක ජනගහනය සෑම දෙනාටම අයිතිවාසිකම් පොදු විය යුතුය යන කරුණ පිළිගත හැකිය. මෙම තත්ත්වය මෙයට පෙර පැවැති තත්ත්වයට වඩා වෙනස් බැවින් යම්යම් ජන කොටස් රාජ්‍ය වශයෙන් සහ ජාතික වශයෙන් මෙම ප‍්‍රකාශයට යම් අයුරකින් මතවාදීව එකඟ නොවන තත්ත්වයන් දැකිය හැකි වුවද එය පොදුවේ සමථනයකට ලක්විය.

මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ විශ්ව පිළිගැනීමක් බිහිවීමට බලපෑ ප‍්‍රභලම කරුණව ඇත්තේ දෙවන ලෝක යුද්ධය හේතුවෙන් රාජ්‍යන් අතර සිදුවූ ෙඛිදජනක තත්ත්වයයි. ඒ රාජ්‍යන් හි ඇතිවූ බිඳ වැටීම් යළි යථා තත්ත්වයට පත් කරමින් රාජ්‍ය තුළ වෙසෙන ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වය යහපත් කරගත යුතු පියවර ගනු ලැබුවා සේ ම යළිත් මෙවැනි විනාශකාරී යුද්ධයක අමිහිරි අත්දැකීම් විඳින්නට ඉඩක් නොලැබෙන පරිදි ලෝක සාමය සුරක්ෂිත කරගනිමින් පවත්වා ගැනීමට අවශ්‍ය ලෝක සංවිධානයක අවශ්‍යතාවය අනුව යමින් 1945 ඔක්තොම්බර් මාසයේ දී එක්සත් ජාතීන් ගේ සංවිධානය පිහිටුවා ගන්නා ලදී. ඉන්පසුව සමස්ථ ලෝක ජනතාවට ම පොදු අයිතිවාසිකම් පෙළක් නිර්මාණය පිළිබඳ කතිකාවක් ගොඩ නැගෙන අතර එය සාර්ථක වෙමින් අයිතිවාසිකම් ප‍්‍රඥප්තිය බිහිකර සම්මත කරගනු ලැබීය. එම මුල් අවධියේ දී ම වුවද රටවල් විශාල වශයෙන් මෙම අයිතිවාසිකම් ප‍්‍රඥප්තියට එකඟවූ ආකාරයක් දැක ගත හැකි අතර එයට හේතු වූ මූලික කරුණු ද්විත්වයක් දැකගත හැකි ය. එනම්,

1.ඒ වන විටත් ඇතැම් ජාතික රාජ්‍යයන් විසින් තමන්ගේ නිදහස හෝ මුලික අයිතිවාසිකම් නිදහස ලෙස පිළිගත් එම සිද්ධාන්තය එම රටවල ආණ්ඩුක‍්‍රම ව්‍යවස්ථාවට ඇතුළත් කිරීම

2.මානුෂික අයිතිවාසිකම් නීතිය ප‍්‍රවර්ධනයට ජාත්‍යන්තර සංවිධාන හා කලාපීය සංවිධාන වශයෙන් ජාත්‍යන්තර ප‍්‍රජාව දැක්වු උනන්දුව යන කරුණුය.

මෙම අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ පොදු එකඟතාව 1945වන විට ජාතීන් 91ක් පමණ පිළිගෙන තිබුණ අතර නූතනය වන විට රාජ්‍යන් එකසිය අනූවකටත් අධික සංඛ්‍යාවක් විසින් එක්සත් ජාතීන්ගේ අයිතිවාසිකම් ප‍්‍රඥප්තිය පොදුවේ පිළිගනු ලැබ ඇත. එය සෑම රාජ්‍යක්ම පිළිගත යුතු නෛතික කොන්දේසියක් නොවන අතර එය යම් ආකාරයක සදාචාරාත්මක සම්මුතියක් ලෙසින් පිළිගනු ලැබෙයි. පොදුවේ මෙම ප‍්‍රඥප්තිය පිළිගන්නා සෑම රටකම පාහේ විශ්වාසය වන්නේ මෙම අයිතිවාසිකම් සුරක්ෂිත කිරීම මගින් රටක අනාගතය සුභවාදීවන බවයි. වර්ෂ 1989 දක්වා ම මානව අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ පොදු සම්මුතිය අදාළ වූයේ වැඩිහිටියන් සඳහා පමණක් වූ අතර 1989 වර්ෂයේ දී  ”ළමා අයිතිවාසිකම් පිළිබඳ ජාත්‍යන්තර ප‍්‍රඥප්තිය” ඉදිරිපත් කිරීමත් සමඟ ළමයින්ට අදාළ අයිතිවාසිකම් ද එවක පටන් පිළිගනු ලැබ ඇත.

ශ‍්‍රී ලංකාව එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානයේ සාමාජිකත්වය ලබනුයේ 1955 වර්ෂයේ ය. එවක පටන් ශ‍්‍රී ලංකාව ද එක්සත් ජාතීන්ගේ මානව අයිතිවාසිකම් ප‍්‍රඥප්තියට ගරු කරමින් පොදුවේ එම අයිතිවාසිකම් භුක්ති විඳින්නට ස්වකීය ජනතාවට ඉඩ හසර සලසා දී ඇත. නමුත් යම් යම් දේශපාලනික කරුණ කාරණා හේතුවෙන් වරින් වර එම අයිතිවාසිකම් කඩවෙනු ලබන අවස්ථා දැකිය හැකි වුවද පොදුවේ ලංකාව ද අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරනු ලබන රටක් ලෙසින් හඳුනාගත හැකි ය. 1996 අංක 21 දරණ පනත මගින් ශ‍්‍රී ලංකා මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාව (HRCSL)  ශ‍්‍රී ලංකාවේ ස්ථාපිත කෙරිණි. රටේ මානව හිමිකම් ප‍්‍රවර්ධනයට හා ආරක්ෂා කිරීමට පිහිටුවා ඇති ශ‍්‍රී ලංකා මානව හිමිකම් කොමිෂන් සභාව ස්වාධීන කොමිෂන් සභාවක් වන අතර එම කොමිෂන් සභාව ස්ථාපනය කිරීමට පෙර, නීත්‍යානුකූල නොවන අත්අඩංගුවට ගැනීම් හා රඳවා තබාගැනීම් සම්බන්ධයෙන් මානව හිමිකම් කාර්ය බලකාය (HRTF) සහ වෙනස්කම් කිරීම සම්බන්ධයෙන් මානව හිමිකම් පිළිබඳ වෙනස්කම් කිරීම නැවත්වීමේ හා නිරීෂණය කිරීමේ කොමිෂන් සභාව (CEDMHR) ලෙස හදිසි නීතිය යටතේ වෙනස් ආයතන දෙකක් පිහිටුවන ලදී. එසේම වර්ෂ 1998 දී පමණ ළමා ආරක්ෂණ පනත ශ‍්‍රී ලංකාව තුළ ඇති කර ඇත. එයට අමතරව මානව හිමිකම් කඩවීම් සම්බන්ධව පැමිණිලි සලකා බැලීම සඳහා අධිකරණ ක‍්‍රියාමාර්ගත් ඔම්බුඞ්ස්මන් තනතුරත් ස්ථාපිත කිරීම මගින් පැහැදිලි වනුයේ ලාංකේය රාජ්‍ය තුළ ද මානව අයිතිවාසිකම් වැදගත් කොට සලකන වගයි.

@  ගයාන් අබේසිංහ

වැවුගම්පත්තුවට පායන සද මගේ කැමරා කාචයේ සටහන් ව ඇත